آشنایی با اجزای مادربرد لپ تاپ

آشنایی با قطعات مادربرد لپ تاپ یکی از مهم ترین مباحث در یادگیری تعمیرات لپ تاپ است که باید به آن مسلط باشید. در این مقاله از سری مقالات آموزش تعمیرات لپ تاپ رایگان آموزشگاه تعمیرات زانکو، با معرفی اجزای مادربرد لپ تاپ همراه شما هستیم.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دوره آموزش تعمیرات لپ تاپ زانکو، آموزش تعمیرات مادربرد لپ تاپ و کامپیوتر زانکو و دوره آموزش الکترونیک پایه که پیشنیاز کلیه دوره های تعمیراتی آموزشگاه زانکو است، به صفحه این دوره ها مراجعه کرده یا با پشتیبانی ما در واتساپ تماس بگیرید و از خدمات مشاوره رایگان ما برخوردار شوید.

مادربرد لپ تاپ چیست؟

مادربرد لپ تاپ یک برد مدار چاپی (PCB) ساده است که قطعات و اجزای مختلف داخلی لپ تاپ را به هم متصل می کند. بنابراین می توان گفت که به زبان ساده مادربرد به عنوان یک کانون در شبکه عمل می کند. به جای کلمه مادربرد لپ تاپ از کلماتی مثل مین برد کامپیوتر، لاجیک برد لپ تاپ، بیس برد لپ تاپ، برد لپ تاپ، موبو و … نیز به کار می رود.

مادربرد یکی از اصلی ترین قطعات در لپ تاپ بوده و بزرگترین برد داخلی در لپ تاپ به حساب می آید. مادربرد ها تقریبا همیشه دارای سوکت برای چیپ های مختلف، اسلات مموری، چیپ فریمور و کانکتور پاور هستند. چندین قطعه کلیدی لپ تاپ مثل واحد پردازنده (CPU)، چیپست و رم روی مادربرد قرار می گیرند.

مادربرد لپ تاپ کجاست؟

وقتی کاور زیری لپ تاپ را باز می کنید، یک برد PCB بزرگ می بینید که مادربرد لپ تاپ شما است. شکل و اندازه و جایگاه مادربرد در کامپیوتر با لپ تاپ متفاوت است. عموما کلیه قطعات داخلی لپ تاپ نسبت به کامپیوتر کوچک تر و فشرده تر هستند.

نام قطعات الکترونیکی مادربرد لپ تاپ

• چیپ CPU
• اسلات رم
• پل شمالی (northbridge) / پل جنوبی (Southbridge)
• بایوس
• پورت I/O
• یو اس بی
• اسلات سی پی یو
• اسلات PCI
• اسلات AGP
• اسلات ISA
• پورت موازی
• FDC (کنترلر فلاپی دیسک)
• کنترلر IDE
• باتری CMOS
• کانکتور منبع تغذیه
• پورت های موس و کیبورد
• سوئیچ دیپ (DIP)
• جامپر
• هیت سینک (سیستم خنک کننده)
• مدار فرکانس (Clock generator)

معرفی قطعات نصب شده روی مادربرد لپ تاپ

در ادامه به معرفی تک تک قطعات نصب شده روی مادربرد لپ تاپ می پردازیم:

اسلات های گسترش یا Expansion Slot

1. اسلات ISA

ISA قدیمی ترین اسلات در تاریخ ساخت مادربرد است. کارت های نمایشگر یا کارت صدا در این اسلات ها نصب می شدند.

2. اسلات PCI

اسلات PCI یک گذرگاه برای اتصال سخت افزار ها به کامپیوتر است که امروزه هم یکی از قطعات مهم مادربرد به حساب می آید. از اسلات PCI عمدتا برای نصب کارت های ضمیمه به مادربرد استفاده می شود.

3. اسلات PCI اکسپرس

به اسلات PCI اکسپرس به اختصار PCIe هم گفته می شود. PCIe جدیدترین و سریع ترین قطعه در مادربرد است که از کارت های ضمیمه پشتیبانی می کند.

4. اسلات AGP

AGP یک کانال پرسرعت نقطه به نقطه برای اتصال یک کارت گرافیک به سیستم کامپیوتر است. در ابتدا از این اسلات برای شتاب دادن به گرافیک سه بعدی کامپیوتر استفاده می شد. AGP در اصل به عنوان نسل جدید سری اتصالات PCI برای اتصالات کارت ویدیو طراحی شده بود. با این حال اسلات PCIe جای آن را گرفت.

اسلات رم مادربرد لپ تاپ

رم یک نوع حافظه در کامپیتر است که قابلیت نوشته شدن و خوانده شدن دارد. کاربرد اصلی رم ذخیره سازی داده است. رم دستگاهی است که تقریبا همزمان قابلیت خواندن و نوشتن اطلاعات را فازغ از محل فیزیکی داده در مموری، دارد. در مقایسه با دستگاه های ذخیره سازی دسترسی مستقیم (direct-access) مثل هارد درایو یا سی دی/ دی وی دی، رم برای نوشتن و خواندن داده ها بسیار سریع تر است.

انواع اسلات رم مادربرد

1. اسلات های SIMM

اسلات های SIMM بیشتر در مادربردهای قدیمی به کار رفته اند.

2. اسلات های DIMM

اسلات های DIMM جدیدترین اسلات های رم هستند که سرعت بیشتری دارند. DIMM هایی که در مادربرد لپ تاپ به کار می روند SO-DIMM نامیده می شوند.

سوکت های CPU

اسلات CPU، که سوکت CPU یا سوکت پردازنده هم نامیده می شود، از یک یا چند قطعه مکانیکی تشکیل می شود که اتصالات مکانیکی و الکتریکی بین PCB و یک میکروپردازنده (CPU) را ایجاد می کنند. بنابراین شما می توانید بدون نیاز به لحیم کاری، سی پی یو را روی مادربرد نصب کنید.

1. سوکت 7 سی پی یو CPU

یک سوکت 321 پینی که از پردازنده های قدیمی تری مثل اینتل پنتیوم 1/2/MMX، ای ام دی k5/K6 و Cyrix M2 پشتیبانی می کند.

2. سوکت 370 سی پی یو CPU

یک سوکت 370 پینی که از پردازنده های سلرون و پنتیوم-3 پشتیبانی می کند.

3. سوکت 775 سی پی یو CPU

یک سوکت 775 پینی که از پردازنده های دو هسته ای اینتل (dual core)، و پردازنده های C2D، P-4 و Xeon پشتیبانی می کند.

4. سوکت 1156 سی پی یو CPU

این سوکت 1156 پینی در جددیترین مادربردها به کار می رود و از جدیدترین پردازنده های i3، i5 و i7 پشتیبانی می کند.

5. سوکت 1366 سی پی یو CPU

این سوکت 1366 پین دارد و از جدیدترین پردازنده های i7 900 پشتیبانی می کند.

بایوس لپ تاپ

بایوس (BIOS)، که بایوس سیستم، بایوس پی سی، یا بایوس رام هم نامیده می شود، فریموری است که برای مقدار دهی اولیه سخت افزار طی پروسه بوت سیستم، فراهم کردن زمان اجرا برای سرویس های سیستم عامل و برنامه ها مورد استفاده قرار می گیرد. فریمور بایوس اولین نرم افزاری است که هنگام روشن کردن لپ تاپ اجرا می شود.

باتری CMOS مادربرد

باتری CMOS باتری مموری، باتری کلاک یا باتری زمان واقعی (RTC) هم نامیده می شود. باتری CMOS لپ تاپ یک باتری یا سلول 3.0 ولتی لیتیومی است که کار ذخیره سازی اطلاعات در بایوس را برعهده دارد. عمر باتری CMOS در صورت قطع کردن یا خاموشی منبع تغذیه (PSU) حدود 3 سال برآورد شده است.

کانکتورهای پاور لپ تاپ

منبع تغذیه قدرت الکتریکی لازم برای کار کردن کامپیوتر را فراهم می کند. کار منبع تغذیه تبدیل جریان AC به جریان DC  است. کانکتورهای پاور لپ تاپ برای دریافت برق از منبع تغذیه SMPS، روی مادربرد مونتاژ می شوند.

1. کانکتور AT لپ تاپ

این کانکتور از 2 سری 6 پین نری تشکیل شده است و در مادربردهای قدیمی تر به کار می رود.

2. کانکتور ATX لپ تاپ

جدیدترین سری کانکتور های پاور هستند که 20 یا 24 پین مادگی دارند و در همه مادربردهای جدید به کار می روند.

کانکتور IDE لپ تاپ

کانکتورهای IDE دو نوع دارند: کانکتور 40 پین برای اتصال هارد درایو و کانکتور 34 پین برای اتصال فلاپی دیسک به کار می رود.

کانکتور SATA لپ تاپ

کانکتورهای SATA کانکتورهای 7 پینی هستند که برای اتصال جدیدترین نسخه هارد دیسک ها یا درایوهای نوری SATA به کار می روند و بسیار سریع تر از کانکتورهای IDE هستند.

کمک پردازنده لپ تاپ

کمک پردازنده یا Co-Processor یکی از مهم ترین قطعات مادربرد لپ تاپ است که به پردازش محاسبات ریاضیاتی و گرافیک کامپیوتر کمک می کند.

چیپ CPU (واحد پردازنده مرکزی)

CPU یک مداربندی الکترونیکی در لپ تاپ است که دستورالعمل های سازنده یک برنامه را اجرا می کند. به سی پی یو پردازنده مرکزی یا پردازنده اصلی هم گفته می شود.

پل جنوبی/ پل شمالی

پل شمالی و جنوبی دو چیپ در هسته چیپست لاجیک مادربرد هستند. معمولا در معماری کامپیوتری چیپست پل شمالی / پل جنوبی، پل جنوبی قابلیت های کندتر مادربرد را اجرا می کند.

پل شمالی که تحت عنوان پل میزبان یا هاب کنترلر مموری نیز شناخته می شود، از طریق FSB یا front-side bus مستقیما به سی پی یو متصل می شود و مسئول عملیات هایی است که نیازمند عملکرد بالا هستند. پل شمالی همراه با پل جنوبی ارتباطات بین سی پی یو و دیگر قعطات مادربرد را مدیریت می کند.

پورت I/O مادربرد

پورت های ورودی/خروجی (Input/output) اتصالات بین سی پی یو و دستگاه های جانبی روی مادربرد هستند. دو روش مکمل برای اجرای پروسه های ورودی و خروجی وجود دارد: memory-mapped I/O یا MMIO و port-mapped I/O یا PMIO.

USB

USB یک استاندارد صنعتی است که مقرراتی را برای کانکتورها، کابل ها و پروتکل های اتصال، منبع تغذیه و ارتباطات بین کامپیوترها، لوازم جانبی کامپیوتر و … وضع می کند. آخرین نوع کانکتور USB در بازار، USB-C است.

پورت موازی مادربرد

پورت موازی یا Parallel port نوعی پورت است که برای اتصال لوازم جانبی به لپ تاپ به کار می رود. این پورت بر اساس نحوه ارسال داده نامگذاری شده است چون پورت موازی داده های زیادی را به صورت همزمان ارسال می کند. کابل پورت موازی برای ارسال موازی داده ها، دارای چندین خط داده است.

FDC مادربرد

FDC یک چیپ اختصاصی است که با مدار کنترلر دیسک در ارتباط است. FDC خواندن و نوشتن داده در فلاپی دیسک کامپیوتر را کنترل می کند.

کنترلر IDE مادربرد

دستگاه هایی که برای اتصال IDE، اترنت، فایروایر، یو اس بی و دیگر سیستم ها به کار می رود، آداپتور میزبان هم نام دارند. بنباراین کنترلر IDE یک آداپتور میزبان (host adapter) است. به آداپتور میزبان، کنترلر میزبان یا آداپتور گذرگاه میزبان (HBA) هم می گویند. این آداپتور کامپیوتر را (که سیستم میزبان است) به دیگر شبکه ها و دستگاه های ذخیره سازی متصل می کند.

پورت های موس و کیبورد مادربرد

همه کامپیوترهای قدیمی یک پورت کیبورد داشتند که مستقیما به مادربرد متصل می شود. دو نوع کانکتور موس و کیبورد داریم: کانکتور DIN  که قدیمی ترین کانکتور موس و کیبورد است و کانکتور جدیدتر مینی DIN PS/2-style. از کانکتور PS/2-style در بسیاری از کامپیوتر ها هم برای اتصال موس و هم کیبورد استفاده می شد.

سوئیچ دیپ (DIP) مادربرد

سوئیچ دیپ یک مجموعه سوئیج دستی الکتریکی است که در یک پکیج استاندارد دوگانه in-line بسته بندی می شود. از اصطلاح سوئیچ دیپ هم برای اشاره به یک سوئیچ و هم برای اشاره به مجموعه سوئیچ ها استفاده می شود. سوئیچ دیپ برای استفاده در مادربرد به همراه دیگر قطعات الکترونیکی مادربرد طراحی شده است. سوئیچ DIP معمولا برای شخصی سازی رفتار یک دستگاه الکترونیکی در موقعیت های خاص استفاده می شود.

جامپر مادربرد

جامپر یک کانداکتور با طول کوتاه است که برای بستن، باز کردن، یا دور زدن بخشی از مدار الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا از جامپر برای تنظیم یا پیکربندی برد های مدار چاپی مثل مادربرد استفاده می شود.

هیت سینک (سیستم خنک کننده) مادربرد

هیت سینک یک مبادل حرارتی منفعل است که حرارت تولید شده توسط قطعات مادربرد را در یک محیط سیال مثل مایع یا هوا منتقل می کند. این محیط سیال از دستگاه به بیرون پراکنده شده و بنابراین دمای داخلی لپ تاپ در محدوده قابل تحمل حفظ می شود. در مادربرد از هیت سینک مغمولا برای خنک کردن سی پی یو، کارت گرافیک، چیپست ها و ماژول های رم استفاده می شود.

مدار فرکانس (Clock generator) مادربرد

مدار فرکانس یک مدار الکترونیکی نوسان ساز است که یک سیگنال کلاک را برای کاربرد در همگام سازی عملیات یک مدار تولید می کند. سیگنال کلاک بین فرکانس های بلند و کوتاه متغیر هستند بنابراین یک مترونوم را برای هم آهنگ کردن عملیات ها ایجاد می کنند.